Bilime Farklı Yaklaşımlar

Bilime Farklı Yaklaşımlar

Bilimi bir etkinlik olarak ele alan yaklaşım

Bu yaklaşım, bilimi bir ürün olarak değil, bilim insanları topluluğunun bir etkinliği olarak görür. Dolayısıyla bilimin ne olduğunu anlamak, onu ancak ortaya koyan insan topluluğunun içsel yapısı, inançları, ilişkileri, başka gruplara veya kesimlere bakış tarzları ve buna benzer durumların incelenmesiyle mümkün olabilir. Bu yaklaşımın önemli temsilcileri S.T. Kuhn ve S. Toulmin'dir.

Kuhn, bilimi, bilim adamları topluluğunun etkinliği olarak inceler. Bunu yaparken, temel bir kavrama başvurur: Paradigma. Paradigma, onun yaklaşımında "belirli bir gerçekliğin ortak terimlerle algılanışını ve anlaşılmasını sağlayan kavramsal çerçeve” anlamına gelir. Bilimi anlamanın ilk adımı bunu anlamaktır. Toulmin ise, bilimsel kuramları, bu çerçevede onların başarısız ya da başarılı olmalarını, Darwin'in biyolojisindeki kavramları kullanarak açıklar. Yaşam mücadelesinde nasıl güçlü türler yaşamaya devam ediyorsa, bilimde de yeni sorunları çözme gücü gösteren kuramlar kabul görür, yaşamaya devam eder.

Bilimi bir ürün olarak ele alan yaklaşım

Bu yaklaşımı savunanlara göre, bilimi anlamak için bitmiş eserlere, yazılmış metinlere başka bir deyişle "bilim" diye ortaya konmuş ürünlere bakılmalıdır. Çünkü ancak olmuş - bitmiş bir şeyi anlamak mümkündür. Bilindiği gibi, bilime ait metinler, günlük dille yazılmış metinlerdir. Bu yaklaşıma göre, söz konusu metinler, sembolik mantık diline çevrilir. Sonra, ortaya çıkan dile bakılarak onun mantığı bulunmaya çalışır. Çünkü ancak sembolik mantıkla, söz konusu metinler açıklığa kavuşturulabilir ve "düşünüşün çeşitli gidiş yolları" hesaba katılabilir. Neo Pozitivizm (mantıkçı olguculuk) olarak anılan bu yaklaşımın en önemli temsilcileri H. Reichenbach, R. Carnap, L. Wittgenstein'dir.

Reichenbach'a göre bilgi olgusal dünyayla örtüşen (denk gelen) bir kurgudur. Olgusal dünyada gösterilemeyen, olgusal dünya ile birebir denk gelmeyen simgeler sistemi bilgi sayılmaz. Carnap, Reichenbach'ın bu görüşlerine katılmakla birlikte önermelerin doğrulanabilir olması yerine önermelerin pekiştirilebilir ve sınanabilir olması gibi daha genel kavramlar geliştirmiştir. Wittgensteln, Carnap gibi dil analizine dayanan bir felsefe geliştirmiştir. Ona göre ancak dilin yapısına bakmakla evrenin yapısını ortaya koyabiliriz.