(1)
Dİsiplinin temel sorunu, “varlığın ne olduğu” dur. Diğer ontolojik sorular ise
şu şekilde sıralanabilir: Varlık nedir? Varoluş nedir? Fiziksel nesneler
nelerdir? Bir fiziksel nesnenin var olduğu söylemini kanıtlamak mümkün müdür?
Bir nesnenin özellikleri veya ilişkileri nedir ve bunlar nesneyle nasıl
ilişkilidir? Var oluş bir özellik midir? Bir nesne ne zaman yok olur, ne zaman
değişir?
(2)
Ontoloji terimi ilk kez 17. yüzyılda kullanılmakla birlikte, felsefi bir
yaklaşım olarak ele alınması eski Yunan’a, özellikle Aristoteles’e değin iner.
(3)
Varlığın ne olduğuna ilişkin temel ontolojik soruna, örneğin Thales “su”,
Heraklitos “ateş”, Pythagaros “sayı”, Anaximenes “soluk”, Anaximandros “sınırı
olmayan “, Demokritos “atom”, eflatun “idea”,Aristoteles “yetkin
varlık”,Descartes “Tanrı”,Hobbes “madde”, Spinoza “Tanrı ya da doğa”,Leibniz
“monat”, Hegel “geist”, Marx “madde, maddedeki değişme ve çelişki”,Dewey
“değişme”, Satre “insan” olarak yanıtlar.
(4)
Aristoteles, Ta meta physike (metafizik) adıyla derlenen metninde işlediği ve
“ilk felsefe” adını verdiği disiplin için, “varlığı varlık olarak ele almak”
deyimini kullanmıştır.
(5)
Ama Platon’un idea öğretisi ya da Sokrates öncesi filozofların “arkhe” (öz)
arayışları ontoloji alanında ilk bilgisel çabalar sayılabilir.
(6)
Orta çağda Aquino’lu Thomas Aristoteles’in çalışmasından yararlanarak Tanrı’nın
varlığını savını temellendirmek için Aristoteles’in bu çalışmasını “Tanrı’nın
yarattığı varlıkların bilgisi” olarak tanımlamıştır. Thomas, Katolik
dogmalarına felsefi bir temel bulabilmek için bu Aristotelesçi felsefeden
yararlanmıştır.
(7)
Böylece Ortaçağda ve Yeniçağda metafizik terimi, ontolojinin ele aldığı alana
ilişkin kullanılmaya başlanmıştır. Bu arada, yeniçağ biliminin gelişmesine
koşut olarak gittikçe olumsuz bir içerik kazanan metafizik terimine, bilimdışı,
anlaşılmaz konularda düşünmek gibi bir anlam yüklenmiştir.
(8)
17. yüzyılda Alman düşünürü Wolf, ontolojiyi “temel ilkeler bilimi” olarak
tanımlamış ve ontolojiyi duyu dışı özdeksiz bir varlık tasarımının temel
yapısını, türlerini ve biçimlerini inceleyen bir disiplin olarak ele almıştır.
(9)
Çağdaş ontolojici Hartmann’a göre ontolojinin öteki bilimlerden başkalığı,
öteki bilim dalarının bir iş bölümü anlayışı içinde var olanı çeşitli alanlara
bölerek sadece o belli alanlarda araştırmalarına karşın, ontolojinin var olanı
bütünlüğü içinde ele almasıdır. Örneğin astronomi gök varlıklarını, jeoloji
madensel varlıkları, botanik bitkisel varlıkları, fizyoloji insansal varlıkları
incelediği halde ontoloji bütünüyle varlığın varoluş ilkelerini inceler.
(10)
Tarihsel süreçte Kant, Schelling ve Hegel gibi büyük Alman idealistleri
ontolojiye karşı çıkmışlar, “ontoloji”nin yerine Kant “deneyüstü felsefe”yi,
Schelling “aşkın düşünceciliği”, Hegel “mantık”ı önermiştir.
(11)
Bu düşünürlerden sonra saf felsefe olarak ontolojik ya da metafizik yaklaşım
bir yandan gözden düşerken, bir yandan da daha temelli bir biçimde ele alınmaya
ve işlenmeye başlanmıştır. 20. yüzyılda özellikle Martin Hiedeger gibi
varoluşçular ve fenomenolejistler arasında ontoloji ve ontolojik düşünce,
tekrar önem kazanmıştır.
(12)
Özgür Semiz Dipnotlar:
(1) Orhan Hançerlioğlu, Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1994, s.
439. (2) Varlık Bilimi, http://tr.wikipedia.org/wiki/Ontoloji (3) Ontoloji
nedir? http://geocities.com/temelfelsefe/ontoloji_nedir.html (4) Ontoloji,
http://yorumla.net/felsefe/14786-egitimin_felsefi_temelleri.html (5)
Hançerlioğlu, s. 439. (6) Ontoloji nedir?
http://geocities.com/temelfelsefe/ontoloji_nedir.html (7) Hançerlioğlu, s. 439.
(8) Ontoloji nedir? http://geocities.com/temelfelsefe/ontoloji_nedir.html (9)
Hançerlioğlu, s. 439. (10) Üstteki kaynak, s. 439. (11) Üstteki kaynak, s. 439.
(12) Metafizik, Ontoloji, Felsefe ve Bilim Tartışması,
http://historicalsense.com/Archive
Alıntı: http://nedir.antoloji.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder