Toplumsal Statü

Toplumsal Statü

Bireyin toplum içinde aldığı yere, toplumsal statü ya da konum denir. Toplumsal yapının en küçük birimini statüler oluşturur. Statü, bireylerin her türlü özelliklerinden bağımsız ve toplum tarafından uygun görülen mevki veya pozisyondur. Toplumsal ilişkiler toplumsal statüler çerçevesinde gerçekleşir. Gruplar, amaçları doğrultusunda üyelerinin aktif olmasını ister. Buna bağlı olarak her toplumsal grupta bir iş bölümü vardır. Bu iş bölümüne göre bireylerin statüleri oluşur. Örneğin, okul grubunda öğretmenlerin, yöneticilerin, öğrencilerin ve hizmetlilerin statüleri farklı olur. Farklı statülerle bütünün amacı gerçekleşir.

Bir toplumda bireyin statüsünü o toplumda geçerli olan değer yargıları belirler. Statüler, genel olarak iki grupta incelenebilir:

Verilmiş statüler : Doğumla getirilen değişmez statülerdir. Bireyin, statüsü üzerinde yapabileceği hiçbir şey yoktur. Örneğin; bir kişinin kız-erkek, siyah-beyaz, çocuk-genç-yaşlı olması vb. gibi.

Kazanılmış statüler : Bireyin eğitim, öğrenim ve deneyim yoluyla edindiği statülerdir. Örneğin; anne-baba olmak, öğrenci, avukat, hemşire, bakkal olmak gibi statüler belli bir çabayla elde edilir.

Statüler, burada açıklanan şekilleri yanında işlevleri bakımından da bölümlere ayrılabilir. Bunlar, üst ve alt statülerdir. Örneğin, doktorluk hasta bakıcılığına, mühendislik teknisyenliğe göre, parti genel başkanlığı da parti üyeliğine göre üst statüyü oluşturur. Birey, hayatında verilen ve kazanılmış statüleri yoluyla; birden çok statünün sahibi olur. Örneğin, evde anne, hastanede doktor ve yaşlandığında babaanne olmak gibi. Bunun nedeni, toplum içindeki bireyin birden fazla gruba üye olmasıdır. İşte bireyin toplumda "başat" önemi bulunan gruptaki yerine "anahtar statü" adı verilir. Anahtar statü, bireyin diğer statülerinden daha ön plandadır. Anne, yönetici, dernek üyesi olan bir kadının anahtar statüsü yöneticilik olabilir. Birey bu statüsüne bağlı rollerini gerçekleştirmeye önem verir. Toplumun değerler tablosu, anahtar statünün belirlenmesinde etkilidir. Örneğin, eğitimin değerli olduğu bir toplumda buna dayanarak kazanılan statüler anahtar statüler olarak bireylerce benimsenebilir. Bu, onlara toplumsal bir saygınlık da kazandırır.

Şu da bir gerçektir ki gerek "anahtar statü", gerekse önem dereceleri farklı (üst-alt) statülerden biri, tek başına bireyin statüsünü belirtmez. Çünkü bireyler kazandıkları statülerin ortalaması ile bir hayat biçimi edinirler. Bu durum onların hangi sınıf-tabaka içinde bulunuşlarıyla ilgilidir. Örneğin; çalışan işçi, memur, çalıştıran patron - sanayici, tüccar gibi.