İktidar Kaynağını Nereden Alır?

İktidar Kaynağını Nereden Alır?

Devletin kaynağıyla ilgili en eski görüş, bu kaynağı ilahi temele dayandıran görüştür. Bu görüşe göre devlet, Tanrı tarafından yaratılmış ve yönetme yetkisi belli kişilere veya gruplara verilmiştir. Çağdaş devlet ülke, millet, iktidar ve egemenlik ögelerinden oluşan büyük bir kurumdur. Devletin bir ögesi olan iktidar ise toplumdaki bireyler üzerinde devlet gücünü kullanma yetkisidir. Yani siyasi iktidar toplumu yönetme gücüdür. Bu bakımdan siyasi iktidardan yoksun bir devlet düşünülemez.

İktidarın kaynağı sorununu ele alanlardan birisi Alman siyaset felsefecisi Max Weber'dir (1864 1920). Weber, otorite türlerini;  a) Geleneksel otorite b) Karizmatik otorite c) Hukuki otorite olmak üzere üçe ayırmıştır.

a) Geleneksel Otorite: Bu otorite gelenek ve göreneklerin egemen bulunduğu, değişme ve gelişmenin çok yavaş olduğu durağan (statik) toplum ve kurumlarda görülür. Feodal toplumlarda ve ataerkil aile tipinde bu otorite geçerlidir. Bu türden toplum ve kurumlarda otoritenin kaynağı gelenektir ve yaşayan insanlardır. Örneğin; ölen hükümdar ya da atanın yerine genellikle büyük oğlu geçer ve babasının buyurma gücünü ele geçirir.

b)Karizmatik Otorite: Karizma: "Lütuf, tanrı vergisi" anlamına gelir. Karizmatik otorite, liderin sahip olduğuna inanılan olağanüstü niteliklerinden doğar. Çoğu zaman bu niteliklerin o liderde var olup olmadığı araştırılmaz, var olduğuna inanılır. Burada iktidarın kaynağı doğrudan doğruya liderin özellikleriyle eylemleridir. Örneğin, Atatürk'ün, iktidarının kökeninde işte bu karizmatik otorite bulunur.

c) Hukuki ya da Demokratik Otorite: Bu otoritenin kaynağı yazılı kurallar yani hukuktur. Hukuk kuralları, yönetilenleri olduğu gibi yönetenleri de bağlar. Demokratik otoritede iktidarın kaynağını akıl ve hukuk oluşturur. Yöneticiler belli kurallara göre iktidara gelirler, belirli sınırlar içerisinde yetkilerini kullanırlar ve belirli kurallara göre iktidardan ayrılırlar.