Logos (Ussal Yasa)

Logos (Ussal Yasa)

Ussal yasa. Logos sözcüğü Yunanca’da usla kavrama anlamındadır. Ve duyguları kavrama anlamındaki pathos sözcüğü karşılığında kullanır. Kök anlamıyla ilgili olarak us ve bu usa dayanan söz yasa düzen bilgi anlamlarını dile getirir.

10. yüzyılda Herakleitos logos’u evreni düzenli bir bütün olarak kuran ve hareket ettiren ussal ilke biçiminde tanımlamıştır. Buna göre logos hem oluşumların altında yatan ve onları biçimlendiren düzen ilkesi hem de evrenin böyle bir düzen olarak kavranmasında belirleyici olan bilgi ilkesiydi; evrenin kavranması belirli orantılara yani karşılıklı ilişki içindeki yas niteliğinde bağlantılara göre gerçekleşiyordu. Bu anlamıyla logos özellikle rastlantı ve gelişigüzelliğin karşıtıdır. Herakleitos’un verdiği anlam Anaksagoras’ın baş kavramı olan “nous” dan farklıdır. Nous bir düzenleyici olarak evrenden önce de vardır ve evrene dışardan gelir logos ise evrenle birliktedir ve evrensel oluşun içindedir. Herakleitos her şey çıkar geçer der; evrende kalıcı olan hiçbir şey yoktur. Bu sürekli evrensel değişiklilik logos için düzenlenmiştir. Logos yasasına göre olup örtmektedir.

Platon’a göre bilgi logosta temelleri idealar hem düşünceler hem de bu düşüncelerin ilkesiz sonsuz nesneleridir. Düşünce ile nesne arasındaki özdeşlik bu yüzdendir yani düşünce nesnesinde her ikisi de idealarda temellendiği için uygundur. Teoloji'de logos Teoloji'de (tanrı bilimsel olarak) tanrı sözü, tanrı ve evren arasındaki araç, her bilgiyi olanaklı kılan tanrısal ışık; bilgi kaynağı gibi anlamlarda kullanılmıştır. Yunanca legein "söylemek" anlamındadır, bu yüzden Hristiyan teologları logos deyimini "tanrısal söz" anlamında kullanmışlardır; insan kılığına giren İsa’da gerçekleşen tanrısal sözdür. Orta çağ skolastiği, özellikle Augustinus, logos kavramını tanrısal ışık, bilgi kaynağı; yani bizzat tanrı anlamında kullanmıştır.