Ortak Estetik Yargı Olup Olmadığı Problemi

Ortak Estetik Yargı Olup Olmadığı Problemi

Ortak Estetik Yargı Yoktur Diyenler: Halk arasında kullanılan “Zevkler ve renkler tartışılmaz “sözü bu anlayışı yansıtır. Çünkü sanat özneldir, kişiseldir. Bu görüşün en önemli temsilcisi B. Croce’dir. Ona göre her sanatçı kendi duyumlarını ve izlenimlerini kendi iç dünyasının süzgecinden geçirdikten sonra sanat eserini yaratır. Bu durum tektir, biriciktir. Sanatçı aynı deneyimi ikinci kez yaşayamaz. Kaldı ki sanatçıdan sanatçıya bu aynı özgün deneyimin yaşanma şansı yoktur. İşte bu yüzden estetik yargılar özneldir, ortak estetik yargılardan söz edilemez.

Ortak Estetik Yargılar Vardır: Bu anlayışa göre ortak estetik yargılar vardır. Bu anlayış Platon'da kendini şöyle gösterir “Tek tek güzellerin kaynağı güzellik ideasıdır. Yani bir resim güzellik ideasından aldığı pay oranında güzeldir. Doğrusu aklını doğru kullanan için de güzel aynıdır, birdir.” Kant'a göre ise estetik yargı özel bir yetidir. Ancak bu özel yetinin evrensele ulaşma isteği vardır. Çünkü estetik, saf aklın belirlenmişliğiyle pratik aklın özgürlüğü arasında bir yerdedir. Estetik yargıda kişisel hazdan çıkarılarak evrenselliğe varılır. Güzelden duyulan hazzın, hoşlanmanın zorunlu bir duygu olması gerekir. Hiçbir karşılık, çıkar gözetmeyen bir bakış, nesnedeki güzelliği görecektir. Çünkü bu duygu tüm insanlarda ortaktır, örneğin, genel olarak insanlar için “lale güzeldir”. Ya da birçok kimse, çok kilolu bir bayanı güzel bulmaz. O halde ortak estetik yargılar elde edilebilir. Hegel ise “gerçek olan akla uygundur akla uygun olan da gerçektir” anlayışını bu konuya da uygular. Sanat eseri aklın ürünüdür. Yani akılsal bir gerçektir. Böyle olunca da ortak estetik yargının olması kaçınılmazdır.