Nicolai Hartman

Nicolai Hartman (1882 - 1950)

Yeni varlık bilimi (ontolojisi) kurucusu Nicolai Hartman’dır. Hartman, varlığı katmanlara ayırarak açıklamıştır. Ruh en yüksek katmandır. Çünkü özgürdür, diğerleri üzerinde güç kurabilir. Hartman’a göre, bilgi kuramı: “başına var olan nesneler, nasıl oluyor da bilgi nesneleri haline geliyor?” sorusunu ele almalıdır. Çünkü nesneler biz onları bilsek de bilmesek de vardır. Bilgi nesnenin kavranmasıdır. Bilginin iki kaynağı vardır: insan zihni ve nesneler dünyası;

Hartman’a göre, dış dünyanın varlığından şüphe edilemez. İnsan dış dünyayı tam olarak tanıyamaz. Dış dünyanın ötesinde, akıl dışı bir alan vardır. O da bilinemez. Bilinemezciliğe felsefede “Agnostisizm” denir. Hartman’a göre insan, karar verme özgürlüğüne sahip bir varlıktır. İnsanın sorumluluğu vardır. Hayvanlar içgüdüleriyle, insan özgürce hareket eder. Fakat bir sorumluluk bir özgürlük olacaksa Tanrı olmamalıdır. Tanrı’nın varlığı ahlâki eylemin varlığını düşürür, özgürlüğü yok eder.