Organizma
(hayvan ya da insan ) uyarıcı sonucunda davranışta bulunur. Ör:
gözüne ışık gelen birisi gözünü kapatır. Soru sorulduğunda parmak
kaldırmak vb.
Bilimsel
çalışmalarda uyarıcı, sebep ve bağımsız değişken olarak da adlandırılır.
Bunun sonucunda ortaya çıkan davranışa sonuç ya da bağımlı değişken de
denebilir.
Değişken: Farklı değerler alabilen uyarıcılardır. Nitelikleri bakımından
uyarıcılar ( bilimsel çalışmalarda bağımsız değişken) üçe ayrılır.
- Çevresel değişken:Bazı bilimsel çalışmalarda çevremizin
davranışlara etkisi incelenir. Çevresel değişkenler, bizim iç çevremiz,
sosyal ve fiziksel dış çevremizdir. Ör: Karnımızın guruldaması iç
çevremize, arkadaşlarımızla birlikte olmamız sosyal çevremize, ısı, ışık
vb. fiziki çevremize örnektir.
- Görev değişkeni:Katılımcının yaptığı işin özelliği ile ilgili
değişkendir. Ör: görevin zorluğu, öğrenilecek kelime miktarı, çoktan
seçmeli sınavlarda seçenek sayısı vb.
- Katılımcı Değişkeni: Katılımcının özellikleridir. Ör:
Katılımcının yaşı Zekâsı, cinsiyeti vb. ( Bu değişken türünde
deneysel çalışma yapılamaz çünkü bu özellikler değiştirilemez.)
Psikolojide
Klasik Davranışçı görüş davranışı U- D (uyarıcı –davranış) şeklinde
açıklıyordu. Bu görüş zamanla değişti. Yeni Davranışçı Yaklaşım U- A-
D (uyarıcı- Ara Değişken-davranış) şeklinde bir açıklama getirdi.
Bu görüşte (
günümüzde daha çok bu görüş ön plandadır) ara değişkenler bilişsel
süreçlerdir.
Bu ünitenin
konusu olan bilişsel süreçler ( duyum, algı, duygular, bellek,
bilinç, dikkat vb. ) doğrudan gözlenemez.
Bilişsel
Süreçlerle İlgili Bazı Kavramlar
Duyumsama
(Duyum): Organizmanın iç
ve dış çevreden gelen uyarıcıları duyu organları aracılığı ile almasıdır.
Algılama: Duyu organları ile alınan uyarıcıların
anlamlandırılmasıdır. dersimiz.com
Dikkat: Etrafımızdaki çok sayıdaki uyarıcıdan bazılarını seçme ve onlara
odaklaşmadır.
Kısa Süreli
Bellek: Öğrenilen bilgilerin kısa süre bellekte
tutulmasını sağlayan bellek türüdür.
Uzun Süreli
Bellek: Öğrenilen
bilgilerin uzun süre bellekte tutulmasını
sağlayan bellek türüdür.
Dürtü ve
Güdüler: Gereksinimlerle
ilgili olan ve bizi amaca yönlendiren güçlerdir.
Duygular: Korku, öfke, mutluluk, sevinme, hoşlanma, nefret vb duygulardır.
Kişilik: Bireyi diğer bireylerden ayıran davranışsal ve bilişsel özellikleri
toplamıdır.
Sosyal
Etkiler: İnsan diğer insanlarla birlikte yaşar ve onların
etkisinde kalır. Kişinin tutumu, önyargıları, rolleri bu etki ile belirlenir.
Bu etkilerin toplamına sosyal etki denir.
Beden- Zihin
Sorunu: Uzun yıllar bedenle psikolojik yapı arasında
bir ilişkinin olup olmadığı sorusu sorulmuş, bu konuda farklı görüşler
ortaya çıkmıştır.
- Tekçi Görüş:( beden ya
da zihinden sadece biri vardır.)
- Maddeci Görüş
(Sadece beden vardır.) Bu görüşe göre zihin bedenin bir işlevidir.(BU görüşe
şöyle bir soru sorulabilir: Aynı uyarıcı karşısında neden farklı davranıyoruz
?)
-
Panpsişizm: (Sadece zihin vardır. ) Metafizik bir açıklamadır.
- İkici Görüş(Hem beden
hem zihin vardır. )
- Psikofizik
Paralelcilik ( Beden ve zihin birbirinden bağımsızdır.) (bu konuda şöyle bir
soru düşünülebilir: Özellikle psikiyatride kullanılan ilaçlar zihni de
etkilemektedir. İlaçlar karamsarlık, ilgisizlik yaşam sevinci kaybı vb.
belirtiler oluşturmaktadır. Bedenle zihin arasında etkileşim olmasa bunlar
olabilir mi?)
- Psikofizik
Etkileşimselcilik: ( beden ve zihin birbiriyle etkileşir.)
Günümüzde
psikoloji süreçlerin biliş ve duyguların bir bedende olduğu
kabul edilmekte ve bedenle zihnin ilişki içinde olup birbirini etkilediği
bilinmektedir. Bedenimizde olup bitin her şeyden sorumlu olan sistem sinir
sistemidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder