(1878-1958) Amerikalı psikolog,
davranışçılığın kurucusu. (’Bana rastgele bir bebek verin, soyu-sopu,
yetenekleri, eğilimleri, becerileri, vs. ne olursa olsun, ondan istediğim şeyi
yaratayım: bir doktor, avukat, tüccar, hatta bir hırsız, bir katil.’) Güney
Carolina, Greenvilel’de yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Watson,
katılık ölçüsünde dindar bir anne ile ayyaş, evlilik dışı ilişkiler peşinde
koşan bir babanın arasında sürüp giden çatışmaların ortasında büyümüş, babası
tarafından terk edilmiş, oldukça problemli, şiddet eğilimli bir çocukluk dönemi
geçirmiştir. Ebeveynleri gibi kendisi de ilk evliliğini yürütememiş, o da
babası gibi evliyken bir dizi kadınla gönül ilişkilerine girmiş ve sonunda
boşanmıştır. Babası gibi onun da çocuklarıyla ilişkisi hiç iyi olmamıştır.
Ancak davranışçılık adını verdiği yeni psikolojik yaklaşım konusundaki
gözlemlerini ve çalışmalarını ağırlıklı olarak kendi çocukları üzerinde
yapmıştır. Furman Üniversitesi’ni bitirdikten sonra Şikago Üniversitesinde
psikoloji doktorası yapan Watson bilinçlilik, içgözlem, içgüdü gibi kavramları
reddederek, bunların bilimsel bir çalışmanın konusu olamayacağını savunmuş,
bunun yerine dışarıdan gözlenebilen, ölçülebilen davranışları, uyarıcı-tepki
ilişkilerini, öğrenilmiş davranışları ve şartlandırmayı öne çıkarmış; 1920′de
yayımlanan ilk ve ünlü şartlandırma deneyinde ‘Küçük Albert’ adını verdiği
küçük bir çocukta, yüksek bir zil sesini kullanarak beyaz bir kobaya karşı
şartlı bir korku yaratmıştır. Bu şartlı korku daha sonra diğer beyaz kürklü
nesnelere (ki bunlar arasında Noel Baba sakalı ile Watson’un kendi ak saçları
da vardır) genelleştirilmiştir. Yaşadığı seks skandalları nedeniyle John
Hopkins Üniversitesi’ndeki görevinden alınan Watson reklamcılık işine soyunmuş,
geliştirdiği davranışçı teknikleri reklamcılık alanında kullanmaya başlamıştır.
Ölümünden kısa bir süre önce yayımlanmamış bütün çalışmalarını kendi elleriyle
yakan Watson’un yayımlanmış çalışmaları arasında Behavior: An Introduction to
Comparative Psychology (1914), Psychology From the Standpoint of a Behaviorist
(1919), Behaviorism (1924) ve The Psychological Care of Infant and Child (1928)
sayılabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder