Watson, John Broadus

Watson, John Broadus

(1878-1958) Amerikalı psikolog, davranışçılığın kurucusu. (’Bana rastgele bir bebek verin, soyu-sopu, yetenekleri, eğilimleri, becerileri, vs. ne olursa olsun, ondan istediğim şeyi yaratayım: bir doktor, avukat, tüccar, hatta bir hırsız, bir katil.’) Güney Carolina, Greenvilel’de yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Watson, katılık ölçüsünde dindar bir anne ile ayyaş, evlilik dışı ilişkiler peşinde koşan bir babanın arasında sürüp giden çatışmaların ortasında büyümüş, babası tarafından terk edilmiş, oldukça problemli, şiddet eğilimli bir çocukluk dönemi geçirmiştir. Ebeveynleri gibi kendisi de ilk evliliğini yürütememiş, o da babası gibi evliyken bir dizi kadınla gönül ilişkilerine girmiş ve sonunda boşanmıştır. Babası gibi onun da çocuklarıyla ilişkisi hiç iyi olmamıştır. Ancak davranışçılık adını verdiği yeni psikolojik yaklaşım konusundaki gözlemlerini ve çalışmalarını ağırlıklı olarak kendi çocukları üzerinde yapmıştır. Furman Üniversitesi’ni bitirdikten sonra Şikago Üniversitesinde psikoloji doktorası yapan Watson bilinçlilik, içgözlem, içgüdü gibi kavramları reddederek, bunların bilimsel bir çalışmanın konusu olamayacağını savunmuş, bunun yerine dışarıdan gözlenebilen, ölçülebilen davranışları, uyarıcı-tepki ilişkilerini, öğrenilmiş davranışları ve şartlandırmayı öne çıkarmış; 1920′de yayımlanan ilk ve ünlü şartlandırma deneyinde ‘Küçük Albert’ adını verdiği küçük bir çocukta, yüksek bir zil sesini kullanarak beyaz bir kobaya karşı şartlı bir korku yaratmıştır. Bu şartlı korku daha sonra diğer beyaz kürklü nesnelere (ki bunlar arasında Noel Baba sakalı ile Watson’un kendi ak saçları da vardır) genelleştirilmiştir. Yaşadığı seks skandalları nedeniyle John Hopkins Üniversitesi’ndeki görevinden alınan Watson reklamcılık işine soyunmuş, geliştirdiği davranışçı teknikleri reklamcılık alanında kullanmaya başlamıştır. Ölümünden kısa bir süre önce yayımlanmamış bütün çalışmalarını kendi elleriyle yakan Watson’un yayımlanmış çalışmaları arasında Behavior: An Introduction to Comparative Psychology (1914), Psychology From the Standpoint of a Behaviorist (1919), Behaviorism (1924) ve The Psychological Care of Infant and Child (1928) sayılabilir.