İçlem ve Kaplam

İçlem ve Kaplam

Bir kavram içine aldığı bireyleri ifade ederse, o bireyler o kavramın kaplamıdır.
Örnek: Canlı kavramı insan kavramının kaplamıdır.

Eğer kavram içine aldığı bireylerin ortak niteliklerini ifade ediyorsa, o nitelikler de kavramın içlemini oluşturur. Örnek: İnsan kavramının içlemi canlı kavramıdır.

Ek Bilgi 1:

Bir kavram içine aldığı bireylerin ortak özellikleri durumunda ise ve onları kapsamı içine alıyorsa, o kavram kapsadığı her bir kavramın içlemi durumundadır.
Bir kavramın kapsadığı ve içlemi olduğu her bir kavram o kavramın kaplamı durumundadır. Örneğin,” çam,” “kavak,” “çınar” kavramları “ağaç” kavramının kaplamı durumundadır. “Ağaç” kavramı ise diğer kavramların içlemi durumundadır.
- İçlem ve kaplam birbiriyle ters orantılıdır. Biri artarsa, diğeri azalır.
- Birbirleriyle anlam bağlantısı bulunan kavramlar arasında içlem – kaplam ilişkisi bulunur.
- İçlem durumunda olan kavram kaplam olan kavramlara göre daha soyut ve geneldir. Kaplam durumunda olan kavramlar ise içlem olan kavramlara göre daha somut ve özeldir.

Ek Bilgi 2:

Kaplam, kaplayan ve kuşatan demektir. İçlem ise bir kavramın kendine has özellikleriyle tanımlanmasıdır. İçlem ile kaplam arasında ters orantı vardır. Birisi arttıkça diğeri azalır ya da birisi azaldıkça diğeri artar. Bir örnekten yola çıkalım: Varlık > Canlı > Bitki > Çiçek > Gül “Varlık” daha geneldir ve kaplamı çok, içlemi azdır. “Gül” az geneldir kaplamı daha az, içlemi daha çoktur. Buna göre, varlık bütün canlıları içine alır. Canlı kavramının içine bitkiler girer. Çiçek bir bitkidir. Gül de bir çiçektir. O hâlde kaplamı en geniş olan şey, “varlık”tır. İçlemi geniş olan ise “gül”dür. Çünkü güle, diğer çiçeklerden, bitkilerden, canlılardan ve varlıklardan birçok özelliğiyle ayrıldığı için gül denilmiştir. Bir kavramın içine aldığı bireylerin ortak özellikleri o kavramın içlemini gösterir. “Gül” kavramının içlemini, ortak özellikleri olan “çiçek”, “bitki”, “canlı”, “varlık” vs. gösterir.

Kaplam, bir kavramın kapsadığı veya içine aldığı bireyleri, içlemise bu bireylerin ortak özelliklerini gösterir. Başka bir deyişle kavramın kapsadığı konu ve nesneler onun kaplamını, işaret ettiği özellikler ise onun içlemini oluşturur.

Bir kavramın içlemi ile kaplamı ters orantılıdır. Kavramın kaplamı arttıkça içlemi azalır. Aşağıdaki kavramlardan kaplamı en geniş olan genel kavram canlıdır. Diğer kavramlar onun kaplamında yer alır. Taşıdığı özellikler bakımından içlemi en fazla olan kavram ise yeşil eriktir. Diğer kavramlar onun içleminde yer alır. Yeşil erik kavramından bitki kavramına çıkıldığında yeşil erik ve erik olma özelliği kaybedilir. Canlı kavramından aşağı inildiğinde ise her basamakta daha az konu ve nesne kapsanır. Bu yüzden kaplam azalır. Örneğin; meyve kavramına inildiğinde artık bitki ve canlı türleri kapsanamaz.

Canlı > Bitki > Meyve > Erik > Yeşil erik