Anarşizm

Anarşizm, ana düşünce olarak insanların devlet olmadan da yaşayabileceklerini savunan toplumsal ideolojidir. Anarşizm, insan doğasının özü itibariyle iyi olduğunu ve insan yaşamında karşılaşılan kötülüklerin, insan üzerindeki din, devlet, ahlâk, hukuk gibi kurumların baskılarından kaynaklandığını savunan öğretidir.

Bu anlayışa göre, insanlar üzerinde bir devlet sistemi kurulması, insanlara zarar ve kötülük getirir. Bu akım, insanların kendi ihtiyaçlarını ve hedeflerini gerçekleştirmek için, devleti yıkarak diledikleri şekilde örgütlenebileceklerini öne sürer. Anarşizm, yasaya ya da düzene en küçük bir saygı göstermez ve devletin yıkılmasını amaçlar. Bir kaosu hedefler ve bu hedefe ulaşmak için bireysel terörizmi kullanır. Bu akımın kurucusu J. Proudhon (Prüdon, 1809-1865) olup, belli başlı savunucuları arasında A. Bakunin (Bakunin), P. Kropotkin (Kıropotkin) ve M. Stirner (Şitömır) yer alır.

Bu öğretinin başlıca temsilcilerinden biri Proudhon (Prüdon, 1809-1865)’dur. Proudhon, "Başta devlet olmak üzere tüm baskıcı kurumların ortadan kaldırılması insanları mutlu eder.” Demektedir. Bunun sonucu olarak insanlara baskı yapan bir kurum olduğundan ahlak da ortadan kalkmalıdır. Din, hukuk, ahlak gibi kurumların baskıları olmadığı zaman, insanlar özgürce iş birliği yapacak ve birbirlerini seveceklerdir.

Proudhon'a göre, mülkiyet hırsızlıktır. O, demokratik ve parlamenter yöntemleri reddederek, doğrudan eylem biçimlerini savunan anlayışın da temelini atmıştır. Bir Rus soylusu olan Bakunin ise, mülkiyet konusunda yeni bir görüş geliştirerek, üretim araçlarının ortaklaşa sahipliğine dayalı kolektivizm düşüncesini öne sürmüştür. Daha sonra da, Max Stirner, bireysel hakların sınırlandırılmasına ve bireye toplumsal yükümlülükler getirilmesine karşı çıkmıştır. Ona göre, önemli olan tek şey bireyin hakları ve özgürlükleridir. Bireyin haklarını ve doğal özgürlüğünü sınırlayacak her şey kötüdür ve yıkılmalıdır. Bundan dolayı, yalnızca devlet ve yasadan değil, ahlâkî değer ve ödevlerden de söz edilemez. Bunlar, gerçekte var olmayan gereksiz soyutlamalardan başka hiçbir şey değildir.

Anarşizme göre, önemli olan tek şey bireyin hak ve özgürlükleridir. Bireyin doğuştan sahip olduğu özgürlük hakkını engelleyecek her şey kötüdür ve yıkılıp yok edilmelidir. Bu nedenle, ahlâktan ve evrensel ahlâk yasasından söz edilemez. 

Ek Bilgi İçin: Nihilizm