Monografi

Monografi, sınırları belirlenmiş bir konunun derinlemesine incelenmesi esasına dayanan bir tekniktir. Başka bir ifadeyle, bir toplumsal grubu plânlı bir şekilde ve bütün ayrıntılarıyla gözlemektir. Bu teknikle ele alınan aile, köy gibi toplumsal birim derinlemesine incelenir. Monografi, tekniğini ilk kez uygulayan Fransız sosyolog Le Play'dir. Le Play, bir maden mühendisiydi. Doğa bilimleriyle ilgilendiği için sosyolojinin de doğa bilimlerindeki gibi nesnel sonuçlar ortaya koyması gerektiğini savunmuştur. Le Play, bu amaçla standart bir gözlem aracı geliştirmiştir. Araştırmanın sınırlarını çizen, hangi konularda nelerin araştırılmasının gerektiğini gösteren ve monografi adını alan bir soru cetveli hazırlamıştır. Bu cetvelle araştırma yapan her araştırmacı, birbirine yakın sonuçlar elde edebilecekti. Böylece, ilk sistematik gözlem örneği de oluşturulmuş olmaktaydı.

Le Play, ele alınan konunun araştırılan alana gidilerek tüm boyutlarıyla ortaya konulması gerektiğini savunmuştur. Bunun için de rastgele gözlemler değil, standart bir gözlem aracı gereklidir. Monografi tekniğinin uygulanacağı grup, o toplumun ya da yörenin tüm özelliklerini yansıtabilmelidir. Araştırmacı; bu grubu iyi tanımalı, onların içinde bulunduğu toplumsal çevrenin özelliklerini iyi bilmelidir. Le Play, maden işçilerinin aile yapısını incelemiştir. 1857 yılında, Fransa'daki maden işçileri, toplumun temel enerji gereksinimini sağlamalarına rağmen millî gelirden en az pay alanların başında geliyorlardı. Kentlerin itilmiş mahallelerinde derme çatma konutlarda yoksul bir hayat sürmeleri, Le Play'i, işçileri, maddî ve manevî açıdan araştırmaya yöneltir. İşçi ailelerini incelerken; ailenin tarihçesi, dinî ve ahlâkî değerleri, yaşama araçları (mülkiyet, malî kaynaklar, iş ve sanayi), yaşama biçimleri, konut, eşya, elbise, dinlenme, eğlenme, yıllık gelir-gider bütçeleri vb. gibi konuları esas almıştır.

Le Play, işçi ailelerini yaşadığı zamanın (1830-1850) toplumsal çevresinin şartlarını yansıtan aileler olduğunu düşündüğü için araştırma konusu yapmıştır. Le Play'e göre, işçi ailesinin gelir düzeyi belirlidir. Toplumsal etkinliklerinin çeşidi ve niteliği buna bağlıdır. Aile, dirlik düzenlik içindeyse toplum da dirlik düzenlik içindedir. Bu nedenle ailenin durumu, toplumun durumunun göstergesidir.

Türkiye'de ilk köy monografisi, 1937 yılında sosyolog Mehmet Ali Şevki (1882-1963) tarafından yapılmıştır. Günümüzde "köy envanterleri", "hane halkı tüketici anketleri" de köy ve kent aile bütçelerini saptama ve çözümlemede kullanılan monografik bilgi toplama araçlarıdır. Özetle monografi, sistemli olarak yapılan bir gözlem çalışmasıdır. Monografide kullanılan çizelgeler, soru kâğıtları, görüşme cetvelleri belirli koşullarda incelenen gruplar hakkında bilgi edinilmesini sağlar. Bu bilgi yüzeysel değil, belirlenen bir konuda derinlemesine, ayrıntılı bir bilgidir. Böylece belirli bir toplumsal olguyu tüm ayrıntılarıyla somutlaştırmak mümkün olur.

Ek Bilgi:

Olay ve olguları olduğu gibi tanımlamaya yarayan çalışmalardır. Örnek olayların incelenmesinden genel kurallara ulaşmayı sağlarlar. Yani somut olaylardan genel ilkelere ulaşılır. Bu yöntemde görüşme ve anket sık kullanılan araçlardır.

Monografi araştırmalarında en çok rastlananlar örnek olay monografileri (vaka´metodu) ve değişim monografileridir. Vaka metodunda tek bir olay ele alınarak ayrıntılı biçimde tanıtılır. Elde edilen bilgiler, benzer durumlarda da geçerlidir varsayımı kullanılır. Değişim monografisinde ise olayların zaman içindeki değişimleri izlenerek mevcut durum tanıtılır.

Toplumsal olaylarda iki yaklaşımla değişmeler incelenir:

Zaman derinliği ve zaman kesiti araştırmaları. Zaman derinliği araştırması bir olayın zaman boyutu içinde incelenmesidir. Olayın farklı toplumlarda aynı zaman dilimi içerisinde incelenmesi de zaman kesiti incelemesidir.