Thomas Hobbes

Thomas Hobbes (1588-1679), XVII. Yüzyılın ünlü İngiliz siyaset filozofudur. o, bütün çağların görmüş olduğu en bilinçli materyalist düşünürlerden biridir. Bilgi bakımından duyumcu (sansüalist), ahlâk anlayışı bakımından yararcı (utilitarist) bir görüşü benimseyen İngiliz filozofu Thomas Hobbes, siyaset alanında monarşiyi savunur. O, varlık anlayışında ise, gerçekten var olanın yer kaplayan cisim ya da madde olduğuna inandığı için, bir materyalist (maddeci) olarak sınıflanabilir.

Ona göre, var olan her şey maddenin şekil almış hâli olan cisimlerden ibarettir. Cisim, düşünceden bağımsız olarak uzayın bir parçasını dolduran varlıktır. Hobbes, tüm cisimlerin paylaştığı tek bir özelliğin söz konusu olduğunu söyler. Bu özellik ise, harekettir. Hareket özelliği, bize, maddenin nasıl şekil aldığını anlama olanağı verir. Biz, cisimlerin nasıl varlığa geldiklerini ve nasıl davrandıklarını, onların hareket özelliklerinden anlarız. Evrenin her parçası cisimdir ve cisim olmayan şey, evrenin bir parçası değildir”

Evrende her şey, söz konusu hareket yasalarına göre, mekanik olarak ortaya çıkar. Hobbes, tutarlı bir materyalist olarak, maddeden ayrı bir ruhun varlığını kabul etmez. Ruh da bir cisim ancak daha ince bir cisimdir. Ruhun içinde meydana geldiğini kabul ettiğimiz duyum, düşünce, hatırlama gibi olaylar da cisimlerin birbirleri üzerine etkilerinden meydana gelen maddî-cisimsel olaylardır.

Hobbes, siyaset felsefesinde de aynı bakış açısını devam ettirir. Devleti bir cisim, ancak yapma bir cisim olarak kabul eder. Hobbes'a göre her insan, kendi varlığını devam ettirmek isteyen canlı bir cisim, bir arzu ve enerji birimidir. İnsanlar varlıklarını devam ettirmek için bir araya gelirler ve aralarında yaptıkları bir sözleşme ile birbirlerine zarar vermelerini engellemek üzere, devlet denen yapma varlığı meydana getirirler.

Hobbes, atomcu mekanik materyalizmi reddeder; çünkü atomların hareket ettiği boşluğun olmadığı görüşündedir. Eğer boşluk varsa, hareket yoktur, der. Hareketin olabilmesi için evrenin dolu olması gerekir. Mekanik hareket ancak içi dolu bir evrende gerçekleşir. 

Ek Bilgi:

5 Nisan 1588′de doğan Hobbes, 4 Aralık 1679 yılında vefat etmiştir. İngiliz felsefeci olan hobbes 1651 yılında Leviathan adlı çalışması, batı siyaset felsefesinin izleyeceği yolu çizmiş ve başucu eseri yapmıştır. Bugün bir siyaset felsefecisi olarak tanınsa da, tarih, geometri, etik, genel felsefe gibi pek çok alanla ilgilenmiştir.

Hobbes Felsefesi

Thomas hobbes, var olan her şeyin fizik madde olduğunu ve her şeyin maddenin hareketiyle açıklanabileceğini öne sürmüştür. Belli bir sınıfa alınması güç olan bir filozof thomas Hobbes, Locke, Berkeley ve hume gibi bir empiriktir ve onlara benzemeksizin matematik yöntemin hayranıdır. Yalnız matematikte değil, onun uygulamalarıyla da ilgilenmiştir. Genelde Bacon’dan çok, Galilei’den esinlenmiştir.

Hobbes, 15 yaşındayken Oxford’a gitmiş ve orada skolastik mantık ve Aristoteles felsefesi öğrenmiştir. 22 yaşındayken Lord Hardwick’in eğiticisi olmuş ve 1610 yılında onunla büyük bir gezi yapmıştır. Çok etkilendiği Galilei ve Kepler üzerinde çalışmaya başlaması da bu tarihlere denk gelmektedir. İtalya’da, Galilei’yi ziyaret etmiş, sonra İngiltere’ye dönmüştür. Uzun parlamento 1640′da toplandığı ve Laud’la Strafford Londra Kulesi’ne hapsedildiğinde Hobbes dehşete kapılıp Fransa’ya kaçmış ve 11 yıl boyunca dönmemiştir.

Bir süreliğine Hobbes, geleceğin II. Charles’ına matematik öğretmiştir. Bununla birlikte Leviathan’ı yayımlanınca, kitabın etkisi ani ve büyük olmuştur. II. Charles’ın 1660′da tahta geçerek monarşiyi yeniden kurması Hobbes’a bir kez daha öne çıkma olanağı sağlamıştır. Piskoposlar ve adalet bakanı saraya alınmasına tepki gösterdilerse de, Hobbes’un kıvrak zekasından ve nüktelerinden hoşlanan kral ona yılda 100 sterlin maaş bağlamış ve portresini saraydaki galeriye astırmıştır.

Avam Kamarası’nın 1666′da dine saygısızlığa ve ateizme karşı hazırladığı yasa tasarısı ise Hobbes’u güç duruma düşürmüştür. Yasa tasarısının gönderildiği komiteye Leviathan’ı da incelemeye alma talimatının verilmesi üzerine 80′ine yaklaşan Hobbes tehlikeli gördüğü yazılarını yakmıştır. Leviathan adlı yapıtın rasyonalist ve seküler ruhu mültecilerin çoğunun canını sıkmış ve hem Anglikanları hem de Fransız Katoliklerini sinirlendirmiştir. bu yüzden başka tercihi olmayan Hobbes gizlice Londra’ya kaçmış ve korunma için İngiliz Hükümetine başvurmuştur. Orada Cromwell’e boyun eğmiş ve her türlü siyasal çalışmadan kaçınmıştır.

Boş zamanlarını doldurmak için, 84 yaşında Latince ve nazım olarak kendi yaşam öyküsünü kaleme almıştır. 87 yaşındayken Homeros çevirisi yayınlanmıştır. Thomas Hobbes felsefede materyalizmi, etikte haz ahlakını, siyasette monarşiyi benimseyen İngiliz filozoftur. En tanınmış eseri, Leviathan’dır. Leviathan, Tevrat’ta geçen bir canavarın adıdır ve Hobbes’ta her şeye egemen olan devletin simgesidir.

Francis Bacon’un ampriziminden etkilenen Hobbes’a göre dünya mekanik hareket yasaları tarafından yönetilen cisimlerin bütünüdür. İnsan ve hayvan bu bütünün bir parçasıdır. Onların fiziksel ve ruhsal yaşamları da tümüyle mekanik hareket yasalarına bağlıdır. Bu bakımdan dünyada ruh, melek, tanrı diye bir şey yoktur. Bunlar imgelerin ürünüdür. Hobbes’a göre evrende töz olarak yalnızca madde vardır. Felsefenin konusunu bu madde ve maddenin biçim almış bir durumu olan cisimler oluşturur. Cisimler de ancak gözlem ve deney yoluyla incelenir. Maddenin dışında kalanlar tanrı, ruh gibi ise, ilahiyata ait inanç konularıdır.

Ek Bilgi İçin:  Demokritos -  La Mettrie