Aztekler

Aztekler

12. yüzyılın sonlarında kuzeydeki Aztlan’dan Meksika Vadisi’ne doğru göç ederek Orta Meksika’da yerleşmiş bir halk. Önce Texcoco Gölü’ndeki adalara sığınan Aztekler, 1325′e doğru sonradan başkentleri olan Tenochtitlan’a (bugünkü Mexico City) yerleştiler. Tolteklerin kentlerini fethettiler ve Orta Meksika’ya egemen oldular. Azteklerin kültürü, Toltek kültürü üzerine kuruluydu. Ekonomilerinin temel etkinlikleri el sanatları ve mısır ile agav (bir cins sabırotu) tarımıydı. Yaygın bir biçimde yapılan sulama, ürünlerdeki verimi artırıyordu. Gökbilim alanında dikkate değer ilerlemeler kaydeden Azteklerin, önemli takımyıldızları keşfettiklerine ve tutulmalar ve gezegenlerin hareketi gibi konular hakkında bilgi sahibi olduklarına ilişkin veriler vardır. Aztekler ayrıca altın, gümüş, bakır gibi madenlerin işlenmesinde, dokumacılıkta ve müzik alanında da gelişmiş bir kültüre sahiptiler. Aztek toplumu dinî ilkelere göre işleyen bir toplumdu. İki önemli tanrı, savaş tanrısı ve güneş tanrısıydı. Yılın belirli zamanlarında, yüzlerce kişi, özellikle de savaş esirleri, bu tanrılara kurban edilirdi.

Aztek İmparatorluğu, üç şehir devletinden oluşan bir konfederasyondu ve 20 soylu klanın şeflerinin bir araya gelerek oluşturdukları bir konsey tarafından yönetiliyordu. Yönetim, seçkin bir tabakanın elindeydi. Yönetici, bir önceki kralın erkek kardeşleri ya da erkek yeğenleri arasından seçiliyordu. Texcoco Gölü’nün ortasında kurulmuş olan başkent Tenochtitlan, dört yanından sularla çevriliydi ve kıyıya yalnızca dört geçitle bağlanıyordu. Yöneticilerin sarayları ve piramit biçimindeki tapınaklar gibi yapılar dışında, Aztek kentlerinin çoğu kerpiçten yapılmıştı. En büyük tapınaklar başkentte ve Tula, Cuicuilco, Cholula gibi diğer önemli kentlerde bulunuyordu. Aztek krallarının en önemlisi olan Moktezuma döneminde (1440-1469) imparatorluğun sınırları genişledi ve ülkeyi su baskınlarından koruyabilmek için büyük bir su bendi yapıldı.

Aztekler, II. Moktezuma döneminde uğradıkları büyük İspanyol saldırısına başarıyla karşı koydular. Saldırılarını tekrarlayan İspanyolların idam ettiği II. Moktezuma’nın yerine geçen kardeşi ve yeğeni, saldırılara karşı direnmek istedilerse de başarılı olamadılar ve 1524′te yakalanarak idam edildiler. Aztek İmparatorluğu, İspanyol fatihi Hernan Cortés’in ordusunun saldırıları sonucu yıkıldı, başkent Tenochtitlan yok edildi, binlerce Aztek öldürüldü. Azteklerin ve onlarla yakın ilişkileri bulunan diğer yerli kabilelerin soyundan gelen halklar, bugün hâlâ Meksika ve Orta Amerika’nın çeşitli bölgelerinde yaşamaktadırlar. Bu insanlar Uto-Aztek diline benzeyen eski bir dili konuşurlar. Bir hiyeroglif olan Aztek yazısıysa, henüz çözülememiştir.