Deizm

Yaradancılık (Deizm): "Deizm" kelimesi Lâtincede Tanrı anlamına gelen "Deus" sözcüğünden türetilmiştir. Yaradancılık veya batı dillerindeki karşılığı ile deizm, yalnızca Tanrı’nın yaratıcı olma özelliğine ağırlık verir. Bu özellik varlığı akılla bilinebilen, evreni yarattıktan sonra ona karışmayan bir Tanrı anlayışını ifade eder.

Deizm, dünyayı akla dayanarak açıklamayı amaçlayan aydınlanma  çağının Tanrı anlayışıdır ve Tanrı’yı akla dayanarak açıklamak ister. Deizme göre, evrenden ayrı bir Tanrı vardır. Evreni, bilgisine ve iradesine uygun yaratmıştır. Yalnız bu yaratmadan sonra artık evrende olup bitenlere müdahale etmemektedir.

Deizmde Tanrı’nın varlığını kanıtlamak için, mucizelere, vahiylere  yer olmadığı gibi, Tanrı ile insan arasında varlığı ileri sürülen sıkı ve devamlı ilişkiye de yer yoktur. Tanrı insanların hayatları ile ilgilenmez. Tanrı adına yapılan ibadetler de gereksizdir. Çünkü Tanrı evreni en mükemmel şekliyle yaratmıştır. Bunu herhangi bir nedenle değiştirmesi söz konusu değildir. Aksini düşünmek, evrenin mükemmel bir şekilde yaratılmadığını söylemek olur ki, bu da Tanrı anlayışına aykırıdır. Deizm, bu anlayışı ile dinlerdeki duygusal ve akla aykırı Tanrı tasavvurlarını ve Tanrı kanıtlamalarını reddeder.

Deizm’in kurucusu, H.Cherburi’dir (1581-1648, Çerböri). Locke, J.J. Rousseau ve Voitaire bu anlayışı temsil ederler. 

Ek Bilgi İçin: Panteizm