Felsefe Ders Notları-2

METAFİZİK

Doğa üstü konuları ele alan bunları akıl yoluyla açıklamaya çalışan evren ve insanla ilgili çürütülmesi ve ispatlanması mümkün olmayan yorumlar getiren felsefe alanı metafiziktir.Metafizik kavramı Aristo’nun yazılarını düzenleyen öğrencilerince kullanılmış, Aristo’nun fizikle ilgili yazılarından sonra yazılanların Metetafizika (fizikten sonra gelen) olarak adlandırılmasıyla doğmuştur. Metafiziğin konusu Aristo tarafından varlığın ilk nedenlerinin araştırılması olarak belirlenmiştir.Metafizik tarihsel gelişim sürecinde varlığa, bilgiye, insana;Tanrı ve ruh gibi doğa üstü kavramlarla yaklaşmış duyu organlarının kavradığı nesnel gerçekliği dışlamıştır.

Metafiziğin temel problemleri 3 tanedir: varlık ile ilgili problemler (ontolojik), evrenin yapısı ve oluşumu ile ilgili problemler(kozmolojik), tanrı ve ruh ile ilgili problemler.

Metafiziğin Tartıştığı Başlıca Sorunlar:

1-Varlıkla ilgili (ontolojik) sorunlar;

“Gerçekte var olan nedir?”sorusu metafiziğin yüzyıllardır tartıştığı temel sorunlardan biridir.Bu soruya verilen cevaplar iki akımın doğmasına sebep olmuştur.

a-Materyalizm:Gerçekte var olan maddedir.Düşünce ve ruh maddenin ürünüdür.

b-İdealizm:Gerçekte var olan düşünce ve ruhtur.Madde düşünce ve ruhun ürünüdür.

2-Evrenle ilgili (kozmolojik)sorunlar:Metafizik evrenin nasıl oluştuğunu tartışır.Evrenin oluşumu ile ilgili sorunların tartışılmasından üç ana akım doğmuştur.

a-Teleoloji (Erekbilim):Evren bir ereğe (amaca)göre oluşmuştur.Genelde Tanrının evreni bilinçli ve planlı bir biçimde yarattığını savunan görüştür.

b-Mekanizm:Evrende her şey nedensellik ilkesine göre oluşmuştur.

c-Teoloji:evrende olup biten her şeyi Tanrıya bağlayan görüştür.

3-Ruhun varlığı ile ilgili sorunlar: Metafizik “Ruh var mıdır?” ,”Varsa Niteliği nedir?,Ruh bedenle nasıl ilişkiye geçer?”,”Ruhun ölümsüzlüğü nasıl açıklanır?”gibi sorulara cevap arar.

BİLGİ FELSEFESİ (EPİSTEMOLOJİ)

*Bilginin; kaynağı, yapısı, imkanı, sınırları, ilkeleri ve çeşitli bilgi alanları hakkında açıklamalar yapan, kısaca bilgiyi  sorgulayan eleştiren çözümleyen felsefe dalıdır.

Bilgi Kuramının Temel Kavramları:

--Bilgi:  özne ile arasında kurulan ilişkinin ürünüdür.

--Doğruluk: Bir önerme, inanç, düşünce yada kanaatin bazı temellere yada ölçülere bağlı olarak sahip olduğu doğru olma özelliği. Gerçeklikle uyuşması. Düşünce ile nesne arasındaki uyumdur.

--Gerçeklik:  En genel anlamı içinde dış dünyada nesnel bir var oluşa sahip olan varlık. Varolanların tümü. Bilen insan zihninden bağımsız olarak var olan her şey.

--Temellendirme: Bir sav için dayanak, gerekçe, temel bulma işidir. Savın önceki bilgilerle desteklenmesidir. Temellendirme belirli bir iddianın ya da belirli bir kavramın kendisinden daha açık başka iddialar veya kavramlarla desteklenmesi işidir. Bilimlerdeki deney ve gözlem yoluyla ispatlamanın yerine felsefede temellendirme kullanılmaktadır.

--Tutarlılık: Düşüncelerin ortak bir ilkeyle birbirine bağlanmış olması durumudur.bir bütünün parçaları arasında uyumun bulunmasıdır.

1.BİLGİNİN TANIMI

BİLGİ, suje (insan) ile obje (nesne) arasındaki karşılıklı ilişkiden çıkan bir sonuçtur. Sujenin objeye ilişkin yargısıdır. Yaptığı açıklamasıdır.

bilgi aktları(bağları): İnsan zihninde bilginin oluşmasını sağlayan, suje ile obje arasındaki ilişkiyi kuran bağlara Bilgi Aktları denir. Algılama, düşünme, anlama, açıklama, analiz, sentez çıkarsama

2.BİLGİ TÜRLERİ

I.GÜNDELİK BİLGİ:

*kişilerin gündelik yaşamlarında çoğu kez rastlantısal olarak neden-sonuç ilişkisine dayalı deneyimlerle elde edilen bilgi türüdür.

*Belirli bir yöntemle elde edilmiş bilgiler değildir.

*Sistemli ve tutarlı bilgiler değildir.

*Genel geçerliliğe sahip evrensel bilgiler değildir.

*Her türlü gündelik yaşam bilgisi,deneyim ve tecrübeye bağlı bilgiler,batıl inançların bilgisi  bu tür bilgilerden oluşur.

II.DİNSEL BİLGİ:

*Obje ile subje arasındaki anlam bağı iman-inanca dayanan bilgi türüdür.

-Mutlak ve kesin olma iddiasındaki bilgilerdir.-Dogmatik ve değişmez bilgilerdir.-Vahiy yöntemiyle elde edilmiş bilgilerdir.-Her türlü dinsel inanç ve ritüele ait bilgi bu türden bir bilgidir.

III.TEKNİK BİLGİ:

*bilimsel ve emprik bilginin pratiğe dönüşmesi ile ortaya çıkan bilgi türüdür.

*Yarar amacı gözetilerek elde edilen bilgilerdir.-Kesin bilgilerden meydana gelirler-Evrensel bilgilerdir.-Belirli bir metotla üretilmiştir.-Değişen ve gelişen bilgilerdir.-Gündelik yaşantıda ürettiğimiz her türlü araç ve gereç ile bunları kullanma bilgisi teknik bilgidir.

IV.SANATSAL BİLGİ:

*sanatçının dünya ile kurduğu özel ilişkiden çıkan bilgidir.

*Belirli bir yönteme bağlı olarak üretilmezler,yaratıcı bireyin bireysel etkinliğidir.-Sistemli bir bilgi türü değildir.-Özneldir. Kişinin duyuş ve düşünüş biçimine göre değişir.-Tüm güzel sanatlarda kullanılan bilgiler sanatsal bilgilerdir.

V.BİLİMSEL BİLGİ:

*akla gözlem ve deneye dayanan bilgi türüdür.

1.Olgusaldır. 2.Evrensel ve genel geçerdir.3.Nesnel bilgilerdir. 4.kesindir- 5.Yığılarak ilerler birikimseldirler (kümülatiftir) 6.Sistemlidir  7.tutarlıdır ve geçerlidir 8.tekrarlanabilirdir -9.Belirli bir yöntem (Bilimsel Yöntem) kullanılarak üretilmiştir. 10.Yüksek bir doğruluk değerine sahip bilgilerdir.

Bilimler 3 e ayrılır.

--Formel bilimler: objesi nesnel olmayan düşüncede üretilen soyut kavramlar olan mantık ve matematik bilimleridir.

--Doğa bilimleri:konusu doğa ve doğa olayları olan bilimlerdir. Fizik-kimya-astronomi-biyoloji-jeoloji gibi

--İnsan bilimleri: konusu insan ve toplum olan bilimlerdir. Sosyoloji-psikoloji-antropoloji-tarih-coğrafya gibi…

1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10