Felsefe Ders Notları-3

VI.FELSEFİ BİLGİ:

*Kişi evrenin bilgisini salt akıl yürütme yoluyla elde etmeye çalışır.

1.Her türlü bilgiyi sorgulayan bir bilgi türüdür.

2.Öznel bilgilerdir. Yaratıcısı filozofun hayal gücüne bağlıdırlar.Bir filozofun elde ettiği bilgi diğer bir filozof tarafından kabul görmeyebilir.

3.Birleştirici, bütünleştiricidir. Evreni parçalara bölmeden bir bütün halinde kavrayan tümel bilgilerdir.

4.Kendini yeniler. Olmuş bitmişlik ve kesinlik yoktur.Evren sürekli bir değişme halinde olduğundan felsefi bilgiler de sürekli yinelenmekte ve böylelikle hiçbir zaman tam ve kesin bilgiye ulaşılamamaktadır.

5.Elde ettiği bilgiler kanıtlanamaz; ancak temellendirilebilir.

6.Kümülatiftir.

Bilginin doğruluk ölçütleri: 1.Uygunluk, 2.Tutarlılık 3.Tümel Uzlaşım  4.Apaçıklık 5.Yarar

Bilginin İmkanı Problemi:

a. Septisizm(Şüphecilik): Doğru bilginin mümkün olmadığını yada elde edilen bilginin doğru olup olmadığından kuşku duyulması gerektiğini savunan yaklaşımlara verilen genel addır.

b. Dogmatizm: Doğru bilginin elde edilmesini mümkün gören bütün yaklaşımların genel adıdır.

DOĞRU BİLGİNİN İMKANSIZLIĞINI SAVUNANLAR:

*SOFİSTLER: Sofistler, herkesin üzerinde birleşebileceği bir bilginin olamayacağını savunurlar. ”Gezgin öğretmenler” olarak da bilinen sofistlere göre hakikatler ve değerler toplumlara ve hatta insanlara göre değişebilir.Çünkü bilgi olarak yalnızca duyu algılarından oluşmuş zan(sanı)lar vardır. Bunlar da insandan insana değişir.Dolayısıyla herkesin kabul edebileceği genel-geçer bilgi olamaz.

Sofistler bilgi konusunda görelik kuşkucu ve yararcıdırlar. Sofistler şüpheci filozoflardır.Başlıca temsilcileri şunlardır:

--Protogoras: Protogoras’a göre insan her şeyin ölçüsüdür.Bu her şey insana göre değişir demektir.

Not: Böyle kişiden kişiye değişen bilgilere göreli bilgi, bilginin kişiden kişiye değiştiğini savunan düşüncelere de görecelik denir (Rölativizm).

--Gorgias:  Gorgias’a göre hiçbir şey yoktur, olsaydı da bilemezdik, bilseydik de başkalarına iletemezdik. Sözleriyle aşrı bir kuşkucu olduğunu göstermektedir.

*SEPTİKLER: Duyularımız bizi yanıltır,gerçeği bilmek mümkün değildir,yapılacak şey yargıdan kaçınmaktır.Septisizm Sofizm’in sistemleştirilmiş şeklidir. Septisizm akımının önde gelen isimleri Pyrron,Timon,Arkesilaos ve Karneadestir. Septisizm, insan zihninin kesin bilgiye ulaşamayacağını,gerçeğin özünü bilemeyeceğini bu bakımdan herhangi bir konuda (ana varlık,ruh,Tanrı gibi konularda) olumlu ya da olumsuz yargıda bulunmanın yersiz olduğunu ileri süren bir öğretidir. Septikler gerçeği bütünüyle inkar etmez, sadece kesin yargıdan kaçınırlar. Septiklerin şüphesi Descartes’in şüphesinden farklıdır. Septiklerde şüphe amaç, Descartes’te araçtır.Descartes şüpheyi bir yöntem olarak kullanmıştır.

Pyrrhon ve Timon’un öğretisi üç noktada toplanır.

1. Nesnelerin gerçek yapısı kavranamaz.

2. Nesnelere karşı tutumumuz yargıdan kaçınmak olmalıdır.

3.  Ancak bu tutumla ruhsal dinginliğe (huzura) ulaşılır.

Şüphecilik Türleri

*Tavır olarak şüphecilik: filozoflar bütün düşüncelere şüpheci yaklaşır.

*Bir yöntem olarak şüphecilik : doğrulara ulaşmak üzere araç olarak kullanılır. Descartes

*Deney dışı bilgiye ait şüphecilik: deney dışı bilgiden duyulan şüphe

*Aşırı şüphecilik: doğruluğun olmadığı savunan şüphecilik. Sofistler.

Şüpheciliğe Yol Açan Genel İlkeler

*günlük deneyimler ve duyumlar – (duyuların kaynaklığı)

*bilimsel bilginin tarihsel değişimi–(kopernikus devrimi, paradigma)

*toplumsal veya bireysel görelik – (topluma göre değişme)

*var olanın değişimi – (her şey değişme halindedir)

*aklın bilgi için farklı yöntemler kullanması- (yöntemlerin farklılığı)

1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10